दिनांक 08 जानेवारी रोजी औरंगाबाद, जालना, परभणी, हिंगोली व नांदेड जिल्हयात तर दिनांक 09 जानेवारी रोजी परभणी, हिंगोली व नांदेड जिल्हयात तूरळक ठिकाणी वादळी वारा, विजांचा कडकडाट, वाऱ्याचा वेग अधिक (ताशी 30 ते 40 किलोमीटर) राहून हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता आहे.

 

प्रादेशिक हवामान केंद्र,मुंबई येथून प्राप्त झालेल्या अंदाजानुसार दिनांक 08 जानेवारी रोजी औरंगाबाद, जालना, परभणी, हिंगोली व नांदेड जिल्हयात तर दिनांक 09 जानेवारी रोजी परभणी, हिंगोली व नांदेड जिल्हयात तूरळक ठिकाणी वादळी वारा, विजांचा कडकडाट, वाऱ्याचा वेग अधिक (ताशी 30 ते 40 किलोमीटर)  राहून  हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता आहे.

सॅक, इसरो अहमदाबाद यांच्या उपग्रहाच्या बाष्पोत्सर्जनाच्या जिल्हानिहाय छायाचित्रानूसार बाष्पोत्सर्जनाचा वेग वाढलेला आहे परंतू पावसाचा अंदाज लक्षात घेता सध्या पिकास पाणी देण्याची आवश्यकता नाही.

विस्तारीत अंदाजानुसार (ईआरएफएस) मराठवाड्यात पुढील दोन आठवडे ढगाळ वातावरण राहून सरासरी एवढा ते सरासरीपेक्षा जास्त पावसाची शक्यता आहे.

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ, परभणी येथील ग्रामीण कृषि मौसम सेवा योजनेतील तज्ञ समितीने पुढील प्रमाणे कृषि हवामान आधारीत कृषि सल्ल्याची शिफारश केली आहे.  

पीक व्‍यवस्‍थापन

कुठल्याही परिस्थितीत कापसाची फरदड (खोडवा) घेऊ नये. कापूस पिकाची शेवटची वेचणी पूर्ण झाल्यावर कापूस पिकाचा पालापाचोळा, पराट्या जमा करून त्याची योग्य विल्हेवाट लावावी. दिनांक 08 व 09 जानेवारी रोजी तुरळक ठिकाणी वादळी वारा, विजांचा कडकडाट वाऱ्याचा वेग अधिक (ताशी 30 ते 40 किलोमीटर)  राहून  हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता असल्यामूळे वेचणी न केलेल्या मालाची लवकरात लवकर वेचणी करून सुरक्षित ठिकाणी साठवणूक करावी. दिनांक 08 व 09 जानेवारी रोजी तुरळक ठिकाणी वादळी वारा, विजांचा कडकडाट वाऱ्याचा वेग अधिक (ताशी 30 ते 40 किलोमीटर)  राहून  हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता असल्यामूळे काढणी केलेल्या तूर पिकाची सुरक्षित ठिकाणी साठवावा. हरभरा पिकात घाटे अळीचा प्रादुर्भाव दिसून येत असल्यास त्याच्या व्यवस्थानासाठी शेतामध्ये इंग्रजी T आकाराचे प्रति एकर 20 पक्षी थांबे लावावेत व घाटेअळीच्या सर्वेक्षणासाठी प्रति एकरी 2 कामगंध सापळे लावावेत व 5% (एनएसकेई) निंबोळी अर्क किंवा इमामेक्टीन बेन्झोएट 5% 4.5 ग्राम किंवा क्लोरॅंट्रानिलीप्रोल 18.5% 3 मिली किंवा फलुबेंडामाईड 20% 5 ग्रॅम प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून दोन दिवसानंतर फवारणी करावी. तूरळक ठिकाणी हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता लक्षात घेता पिकास पाणी देणे टाळावे. गहू पिकात खोड किडीचा प्रादूर्भाव दिसून येत असल्यास याच्या व्यवस्थापनासाठी सायपरमेथ्रीन 10 ईसी 11 मिली प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून दोन दिवसानंतर फवारणी करावी. तूरळक ठिकाणी हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता लक्षात घेता पिकास पाणी देणे टाळावे. ऊस पिकावर खोड किडीचा प्रादूर्भाव दिसून आल्यास याच्या व्यवस्थापनासाठी क्लोरपायरीफॉस 20 % 25 मिली किंवा क्लोरॅट्रानोलीप्रोल 18.5% 4मिली प्रति 10 लीटर पाण्यात मिसळून दोन दिवसानंतर फवारणी करावी. ऊस पिकात पांढरी माशीचा प्रादूर्भाव दिसून येत असल्यास याच्या व्यवस्थापनासाठी डायमिथोएट 30% ईसी 36 मिली प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून दोन दिवसानंतर फवारणी करावी. तूरळक ठिकाणी हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता लक्षात घेता पिकास पाणी देणे टाळावे. हळद पिकात कंदमाशीचा प्रादूर्भाव दिसून येत असल्यास याच्या व्यवस्थापनासाठी 15 दिवसांच्या अंतराने क्विनालफॉस 25% 20 मिली किंवा डायमिथोएट 30 % 10  मिली प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून चांगल्या दर्जाचे स्टिकरसह आलटून-पालटून दोन दिवसानंतर फवारणी करावी.  उघडे पडलेले कंद मातीने झाकून घ्यावेत. (हळद पिकावर केंद्रीय किटकनाशक मंडळातर्फे लेबल क्लेम नसल्यामूळे विद्यापिठ शिफारशीत संशोधनाचे निष्कर्ष दिले आहेत).

फळबागेचे व्‍यवस्‍थापन

लिंबूवर्गीय फळ पिकांत काळी माशीचा प्रादूर्भाव दिसून येत आहे. याच्या व्यवस्थापनासाठी डायमिथोएट 30% ईसी 10 मिली प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून दोन दिवसानंतर फवारणी करावी. संत्रा/मोसंबी बागेत अन्नद्रव्यांची कमतरता दिसून येत असल्यास 00:00:50 15 ग्रॅम प्रति लिटर पाण्यात मिसळून दोन दिवसानंतर फवारणी करावी. तूरळक ठिकाणी हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता लक्षात घेता बागेस पाणी देणे टाळावे. फळ तोडणीसाठी तयार असलेल्या डाळींब बागेत फळांवरील बूरशीजन्य रोग नियंत्रणासाठी सल्फर 80% डब्ल्यूपी 2.5 ग्राम किंवा कॉपरयूक्त (तांबे) बूरशीनाशक 2 ते 3 ग्राम प्रति लिटर पाण्यात मिसळून दोन दिवसानंतर फवारणी करावी. तूरळक ठिकाणी हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता लक्षात घेता बागेस पाणी देणे टाळावे.

भाजीपाला

भाजीपाला (मिरची, वांगे व भेंडी)  पिकात रसशोषण करणाऱ्या किडींच्या व्यस्थापनासाठी पायरीप्रॉक्सीफेन 5% + फेनप्रोपाथ्रीन 15% 10 मीली किंवा  डायमेथोएट 30% 13 मीली प्रती 10 लिटर पाण्यात मिसळून दोन दिवसानंतर फवारणी करावी. तूरळक ठिकाणी हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता लक्षात घेता भाजीपाला पिकास पाणी देणे टाळावे.

फुलशेती

दिनांक 08 व 09 जानेवारी रोजी तुरळक ठिकाणी वादळी वारा, विजांचा कडकडाट वाऱ्याचा वेग अधिक (ताशी 30 ते 40 किलोमीटर)  राहून  हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता असल्यामूळे काढणीस तयार असलेल्या फुलांची काढणी करून घ्यावी. तूरळक ठिकाणी हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता लक्षात घेता फुल पिकास पाणी देणे टाळावे.

पशुधन व्यवस्थापन

दिनांक 08 व 09 जानेवारी रोजी तुरळक ठिकाणी वादळी वारा, विजांचा कडकडाट वाऱ्याचा वेग अधिक (ताशी 30 ते 40 किलोमीटर)राहून  हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता असल्यामूळे, जनावरांना उघडयावर सोडू किंवा बांधू नये. निवा-याच्‍या ठिकाणी बांधावे व पावसात भिजणार नाहीत याची काळजी घ्‍यावी. तसेच पाऊस चालू होण्‍याच्‍या वेळी झाडाच्‍या आडोशाला थांबु नये.  थंडी पासुन पशुधनाचे संरक्षण करण्यासाठी शेळया, मेंढया तसेच कोंबडयाच्या शेडला बारदाण्याचे पडदे लावावे, त्यामूळे पहाटेच्या थंड वाऱ्यांपासून त्यांचे संरक्षण होईल. तसेच कोंबडयाच्या शेडमध्ये ईलेक्ट्रीक बल्ब लावावेत. पशुधनास पहाटेच्या वेळी मोकळया जागी न बांधता गोठ्यात बांधावे.

तुती रेशीम उद्योग

तुती लागवड केल्यानंतर दुसऱ्या वर्षी पासून जूनमध्ये पहिली छाटणी 1.25 फुट उंच जमीनीपासून करावी. पहिल्या वर्षात एकच झाड ठेवणे नंतर बाजूचे फुटवे 1.25 फुट उंची पर्यंत येऊ देऊ नयेत. फुटव्यांना कोवळा पाला लागतो व कोवळया तुती पाल्यात रेशीम कीटकास आवश्यक असलेले अन्नघटक प्रथीने, कार्बोहायड्रेट व शर्करेचे प्रमाण कमी असते. त्याच बरोबर कोवळया पानावर तुडतुडे, फुलकिडंयाचा प्रादुर्भाव होतो. याउलट प्रोढ कीटकांना परिपक्व तुती पानांची आवश्यकता असते म्हणून एका ठिकाणी एकच झाड ठेवावे.

सामुदायिक विज्ञान

वनामकृवि विकसित कापूस वेचणी कोटाच्या वापरामूळे शेतकरी महिलांचे कापूस वेचणी या कामातील कष्ट व शारीरिक धोके कमी होतात, तसेच त्यांना उन्हापासून संरक्षण मिळते व कापसाची स्वच्छ वेचणी करता येते.

 

 

सौजन्‍य

डॉ. कैलास कामाजी डाखोरे, मुख्य प्रकल्प समन्वयक, ग्रामीण कृषी मौसम सेवा,वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी

 

 

मराठवाडा कृषि हवामान सल्ला पत्रक क्रमांक – 81/2021 - 2022      शुक्रवार, दिनांक – 07.01.2022