मराठवाडयात पुढील तीन दिवसात किमान तापमानात फारशी तफावत जाणवणार नाही व त्यानंतर पुढली तीन दिवसात किमान तापमानात 2 ते 3 अं.से. ने घट होण्याची शक्यता आहे. दिनांक 15 व 16 ऑक्टोबर रोजी उत्तर मराठवाडयात तूरळक ठिकाणी अतिशय हलक्या ते हलक्या स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता आहे.

प्रादेशिक हवामान केंद्र,मुंबई येथून प्राप्त झालेल्या अंदाजानुसार मराठवाडयात पुढील तीन दिवसात किमान तापमानात फारशी तफावत जाणवणार नाही व त्यानंतर पुढली तीन दिवसात किमान तापमानात 2 ते 3 अं.से. ने घट होण्याची शक्यता आहे. दिनांक 15 व 16 ऑक्टोबर रोजी उत्तर मराठवाडयात तूरळक ठिकाणी अतिशय हलक्या ते हलक्या स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता आहे.

विस्तारीत अंदाजानुसार (ईआरएफएस) मराठवाडयात दिनांक 13 ते 19 ऑक्टोबर दरम्यान पाऊस सरासरीएवढा तर दिनांक 20 ते 26 ऑक्टोबर दरम्यान पाऊस सरासरीएवढा राहण्याची शक्यता आहे.

विस्तारीत अंदाजानुसार (ईआरएफएस) मराठवाड्यात दिनांक 18 ते 24 ऑक्टोबर 2023 दरम्यान कमाल तापमान सरासरीपेक्षा कमी व किमान तापमान सरासरीएवढे राहण्याची शक्यता आहे.

सॅक, इसरो अहमदाबाद यांच्या उपग्रहाच्या बाष्पोत्सर्जनाच्या जिल्हानिहाय व तालूकानिहाय छायाचित्रानूसार मराठवाडयात बाष्पोत्सर्जनाचा वेग वाढलेला आहे तर जमिनीतील ओलावा कमी झालेला आहे.

प्रादेशिक हवामान केंद्र,मुंबई येथून प्राप्त झालेल्या अंदाजानुसार पुढील काळात परतीच्या पावसाची शक्यता नसल्यामूळे शेतकऱ्यांनी खरीप पिकांची काढणी केल्यानंतर लगेच उपलब्ध जमिनीतील ओलाव्यावर  लवकरात लवकर रब्बी पिकांची पेरणी करावी.

वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ, परभणी येथील ग्रामीण कृषि मौसम सेवा योजनेतील तज्ञ समितीने पुढील प्रमाणे कृषि हवामान आधारीत कृषि सल्ल्याची शिफारश केली आहे.  

पीक व्‍यवस्‍थापन

पुढील पाच दिवस हवामान कोरडे राहण्याची शक्यता लक्षात घेता, वेळेवर पेरणी केलेल्या व लवकर पकव होणाऱ्या सोयाबीनच्या जाती काढणीस तयार असल्यास स्वच्छ हवामानात पिकाची वेळेवर काढणी करावी. काढणी केलेले सोयाबीन पिक वाळल्यानंतर मळणी करावी किंवा ढिग करून झाकून ठेवावे. पुढील पाच दिवस हवामान कोरडे राहण्याची शक्यता लक्षात घेता, उशीरा पेरणी केलेल्या खरीप ज्वारी पिकास दाणे भरण्याच्या अवस्थेत पाण्याचा ताण बसत असल्यास हलके पाणी द्यावे.  पुढील पाच दिवस हवामान कोरडे राहण्याची शक्यता लक्षात घेता, काढणीस तयार असलेल्या बाजरी पिकाची काढणी करून घ्यावी. पुढील पाच दिवस कोरडे हवामान राहण्याची शक्यता लक्षात घेता ऊस पिकास आवश्यकतेनूसार पाणी द्यावे. ऊस पिकावर खोड किडीचा प्रादूर्भाव दिसून आल्यास याच्या व्यवस्थापनासाठी क्लोरपायरीफॉस 20 % 25 मिली किंवा क्लोरॅट्रानोलीप्रोल 18.5% 4 मिली प्रति 10 लीटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. ऊस पिकावर पांढऱ्या माशीचा प्रादूर्भाव दिसून येत आहे, याच्या व्यवस्थापनासाठी डायमिथोएट 30 % 36 मिली प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी.  पुढील पाच दिवस कोरडे हवामान राहण्याची शक्यता लक्षात घेता हळद पिकास आवश्यकतेनूसार पाणी द्यावे. हळद पिकात कंदमाशीचा प्रादूर्भाव दिसून येत असल्यास याच्या व्यवस्थापनासाठी 15 दिवसांच्या अंतराने क्विनालफॉस 25% 20 मिली किंवा डायमिथोएट 30 % 15  मिली प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळून आलटून-पालटून फवारणी करावी.  उघडे पडलेले कंद मातीने झाकून घ्यावेत. (हळद पिकावर केंद्रीय किटकनाशक मंडळातर्फे लेबल क्लेम नसल्यामूळे विद्यापिठ शिफारशीत संशोधनाचे निष्कर्ष दिले आहेत). हळदीच्या पानावरील ‍ठिपके याच्या व्यवस्थापनासाठी अझोक्सिस्ट्रॅाबिन 18.2% + डायफेनकोनॅझोल 11.4% (पुर्वमिश्रित बुरशीनाशक) 200 मिली किंवा प्रोपिकोनॅझोल 25% 200 मिली  किंवा क्लोरथॅलोनील 75% 500 ग्रॅम प्रति एकर याप्रमाणे पाण्यात मिसळून फवारणी करावी.  हरभरा पिकाच्या पेरणीसाठी बीडीएनजी-9-3, बीडीएनजी-797 (आकाश), दिग्विजय, जाकी-9218, साकी-9516, फुले विक्रम, फुले विक्रांत, पीडीकेव्ही कांचन, विश्वास इत्यादी वाणांपैकी निवड करावी. करडई पिकाच्या पेरणीसाठी शारदा, परभणी कुसुम (परभणी-12), पूर्णा (परभणी-86), परभणी-40 (निम काटेरी), अन्नेगीरी-1, एकेएस-327, एसएसएफ-708,आयएसएफ-764 इत्यादी वाणांपैकी निवड करावी. गहू पिकाच्या उत्तम वाढीसाठी सुपिक जमिन निवडावी. जमिनीचा सामू 6.5 ते 7.5 असावा. कोरडवाहू गव्हाच्या लागवडीसाठी ओलावा  टिकवून ठेवणाऱ्या जमिनीची निवड करावी.

फळबागेचे व्‍यवस्‍थापन

पुढील पाच दिवस कोरडे हवामान राहण्याची शक्यता लक्षात घेता नविन लागवड केलेल्या संत्रा/मोसंबी व डाळींब बागेस आवश्यकतेनूसार पाणी द्यावे.  नविन लागवड केलेल्या संत्रा/मोसंबी व डाळींब बागेत आंतरमशागतीची कामे करून तण नियंत्रण करावे. संत्रा/मोसंबी बागेत फळकुज होऊ नये म्हणून फळ काढणीपूर्वी एक आठवडा 0.1 % बावीस्टीनची फवारणी करावी. काढणीपश्चात फळे 1% बावीस्टीनच्या द्रावणात बूडवून घ्यावीत. फळ काढणीनंतर बागेत 1% बोर्डो मिश्रणाची फवारणी करावी.

भाजीपाला

पुढील पाच दिवस कोरडे हवामान राहण्याची शक्यता लक्षात घेता भाजीपाला पिकास आवश्यकतेनूसार पाणी द्यावे. काढणीस तयार असलेल्या भाजीपाला पिकांची काढणी करून घ्यावी. भाजीपाला ( मिरची, वांगे व भेंडी)  पिकात रसशोषण करणाऱ्या किडीचा प्रादुर्भाव दिसून येत असल्यास त्याच्या व्यस्थापनासाठी पायरीप्रॉक्सीफेन 5% + फेनप्रोपाथ्रीन 15% 10 मीली किंवा  डायमेथोएट 30% 13 मीली प्रती 10 लिटर पाण्यात मिसळून  फवारणी करावी.

फुलशेती

पुढील काळात नवरात्री व दसरा उत्सवामूळे बाजारपेठेत फुलांना अधिक मागणी असते. काढणीस तयार असलेल्या फुलांची काढणी टप्प्याटप्प्याने करावी व प्रतवारी करून बाजारपेठेत पाठवावी.  

चारा पिके

चाऱ्यासाठी लागवड केलेल्या संकरीत नेपियर पिकाची  पहिली कापणी 65 ते 70 दिवसानी तर नंतरच्या कापण्या 40 ते 45 दिवसानी (7 ते 8 कापण्या) कराव्यात.

तुती रेशीम उद्योग

रेशीम किटक (बॉम्बॅक्स मोरी) परिपक्व वाढ झाल्यावर या 15 व्या वाढीच्या अवस्थेत जातात. याच अवस्थतेत उझीमाशी प्रादुर्भाव करते. रेशीम किटकावर ग्रासरी, फ्लॅचरी व मस्करडीन रोगाच्या प्रादूर्भावामूळे 30 टक्के पर्यंत कोष पिकाचे नुकसान होते व उझी माशीच्या प्रादुर्भावामूळे 20 टक्के पर्यंत नुकसान होते. हे टाळण्यासाठी केलेले उपाय म्हणजेच नियंत्रण होय. कच्च्या शेडनेटचे हळू हळू पक्क्या संगोपन गृहात रूपांतर करणे. सरळ तुती फांद्या संगोपन शेडमध्ये आनून खाद्य न देणे. उझी नाश, उझी साईड व जैविक नियंत्रण करण्यासाठी उझी ट्रॅप आणि निसोलायनेक्स थायमस 2 पाऊच प्रति 100 अंडीपुज या प्रमाणे रॅकला लावणे. शेडमधिल उझी माशीचा प्रवेश थांबवणे. सर्व किटक विष्ठेसोबत उझी माशीचे कोष गोळा करून सील बंद करणे. विष्ठा खताच्या पोत्यात बांधून 25 दिवस ठेवणे तरच उझी माशीचे नियंत्रण मिळवता येईल.

पशुधन व्यवस्थापन

पशुसाठी चारा व्यवस्थापन : मराठवाडयाच्या अनेक भागामध्ये कमी पाऊस झाल्यामूळे भविष्यामध्ये पशुधनासाठी चारा टंचाई भासू शकते. यासाठी असलेल्या पडकातील गवत, द्विदल व तत्सम पशुची चारा पीके याचे सायलेज (मूरघास) स्वरूपामध्ये जतन, तसेच रब्बी हंगामामध्ये ज्वारीसारखे पीक घेऊन कडबा उत्पादन करणे, ईतर पीकांचे काड घेऊन त्यावर युरीया-मोलॅसेस यांची ट्रीटमेंट करून वापरणे. ईत्यादी उपाय अमलात आणण्याची गरज आहे व त्यासाठी सर्वांनी तयारी केली पाहिजे.

सामुदायिक विज्ञान

उत्तम मानसिक स्वास्थ्य असणे हा प्रत्येक व्यक्तीचा मुलभूत अधिकार आहे. त्यामुळे  प्रत्येकाने स्वतःच्या  मानसिक स्वास्थ्याच्या जपणुकीसाठी आपल्या जीवनात व्यायाम, योग ध्यान, संतुलित आहार, शारीरिक काम, खेळ, इतरांशी परस्पर जिव्हाळ्याचे संबंध, दयाळूपणा, कृतज्ञतेची भावना, सकारात्मक वृत्ती, नवीन गोष्टी शिकण्याची इच्छा, ध्येय, विधायक कार्यात सहभाग, संगीत-कला या सारख्या क्षेत्रात आवड, छंद जोपासना, विनोदबुद्धी, पुरेशी  विश्रांती व झोप अशा निरोगी  जीवनशैलीचा अवश्य अंगीकार करावा.

 

सौजन्‍य

मुख्य प्रकल्प समन्वयक, ग्रामीण कृषी मौसम सेवा,वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी

 

मराठवाडा कृषि हवामान सल्ला पत्रक क्रमांक – 56/2023 - 2024      शुक्रवार, दिनांक – 13.10.2023